HKŁ "FERRYT" SP2ZCH - INOWROCŁAW
Nasza radiostacja R-140
Dziś, tj. 29.10.2014 odebraliśmy ze Śląska radiostację R-140 zamontowaną na pojeździe STAR 266. Sprzęt ten został pozyskany z Ministerstwa Obrony Narodowej przez Fundację OPOR (Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Radioamatorskich) Organizacja Pożytku Publicznego i przekazany na użytek Harcerskiemu Klubowi Łączności "Ferryt" w Inowrocławiu.
W imieniu wszystkich inowrocławskich harcerzy pragnę podziękować:
Panu Prezesowi Fundacji OPOR Witoldowi Zakrzewskiemu ( SP5UHW)
oraz
Panu Prezesowi PZK OT 50 w Gliwicach Maciejowi Bal (SP9MRN)
za przekazanie radiostacji oraz pomoc logistyczną przy odbiorze.
Radiostacja znajduje się już w Inowrocławiu ale wymaga jeszcze pielęgnacji, troszeczkę nakładu pracy, inwestycji w zarejestrowanie i ubezpieczenie pojazdu, drobnych napraw kosmetycznych. Mamy nadzieję, że lada dzień sprzęt będzie służyłinowrocławskim harcerzom oraz wszystkim, których interesuje tematyka krótkofalarstwa. Zapraszamy wszystkie chętne osoby do pomocy w przygotowaniu samochodu i radiostacji do służby.
ZDJĘCIA
STAN NA DZIEŃ DZISIEJSZY 29.06.2015
DANE TECHNICZNE
Radiostacja R-140
Radiostacja R-140 – dwuwstęgowa, krótkofalowa radiostacja nadawczo-odbiorcza średniej mocy R-140 na samochodzie eksploatowana w Wojsku Polskim.
Ze względu na swe parametry techniczne nazywana była sprzętem wojskowym tzw. II generacji w odróżnieniu od radiostacji dwuwstęgowych starego parku. Znana w ZSRR pod kryptonimem "БЕРЁЗА" (pol. BRZOZA).
Wersje radiostacji:
R-140 – zakupione (lata 60) z ZSRR montowane na polskie podwozia Star 660,
R-140 – produkowane przez ZE-WAREL w Warszawie (lata 70) na podwoziu Star-660,
R-140Z1 – produkowane przez ZE-WAREL w Warszawie (połowa lat 70) na podwoziu Star-660,
R-140M – ZE-WAREL – Warszawa (od 1979) na podwoziu Star 266,
R-140J – tworzone przez użytkowników po zamontowaniu zamiast dalekopisu telefonicznego urządzenia utajniającego typu T-217 lub nowszego T-219 (od 1976).
Radiostacja jednowstęgowa KF R-140 na samochodzie Star-660.
Radiostacja jednowstęgowa KF R-140M na samochodzie Star-266.
Pierwsze polskie egzemplarze radiostacji R-140 były produkowane przez Zakłady Radiowe im. Marcina Kasprzaka w Warszawie, później ich produkcję przejęły Zakłady Elektroniczne WAREL. Specjalizowały się one później w produkcji dla innych krajów: Czechosłowacji (montowane na Pragach), Jugosławii (montowane na Ziłach-131) oraz do strefy równikowej malowane nie na kolor khaki a na biało.
Spis treści
1 Przeznaczenie
2 Ukompletowanie
3 Dane taktyczno-techniczne
3.1 Ogólne
3.1.1 Zasięgi
3.1.2 Zasilanie
3.1.3 Możliwości pracy
3.1.4 Rodzaje emisji
3.2 Nadajnik
3.2.1 Elementy składowe
3.2.2 Parametry nadajnika
3.2.3 Anteny nadawcze
3.3 Odbiornik
3.3.1 Elementy składowe
3.3.2 Parametry odbiornika
3.3.3 Anteny odbiorcze
4 Bibliografia
Przeznaczenie
Radiostacja była przeznaczona do utrzymywania nieprzerwanej łączności w paśmie KF w ruchu lub podczas postoju. Po uzupełnieniu pulpitu radiostacji panelem wykonawczym zdalnego sterowania (PWZS) i po wcześniejszym zaprogramowaniu i nastrojeniu nadajnika i odbiornika miała możliwość pełnego zdalnego sterowania. Realizowane mogło to być z panelu dyspozycyjnego zdalnego sterowani (PDZS) z odległego elementu łączności, np. aparatowni radioodbiorczej poprzez kabel względnie radiolinię w kanale telefonicznym lub telegraficznym. Pierwowzorem tego systemu był rosyjski zestaw urządzeń zwany „ДИСТАНЦЯ-1” (czytaj distancja).
Ukompletowanie
tablica zasilania TZ
stabilizator napięcia (autotransformator) SN
tablica rozdzielcza zasilania TRZ
sztuczne obciążenie nadajnika
przełącznik anten odbiorczych PAO
sprzęgacz odbiorczy anteny promieniowania pionowego SOAP (tylko stara wersja)
nadajnik radiostacji
odbiornik radiowy R-155P
pulpit radiostacji PR-9
odbiornik radiowy R-311 (najstarsze wersje)
odbiornik radiowy R-326 (nowsze wersje)
radiostacja UKF R-105 lub R-107
wzmacniacz mocy (do R-105) UM-1 lub UM-3
radiolinia taktyczna R-405 PT1-S (R-140)
zespół spalinowo-elektryczny PAB-4-3/400
zespół spalinowo-elektryczny PAB-2-1/230
prądnica (tzw. SOM -system odbioru mocy) GAB-8-3/400
tablica dalekopisu TD-48
dalekopis arkuszowy T-63 SU-13
nadajnik automatyczny T-53
urządzenie wynośne UW
polowy aparat telefoniczny TA-57
telefoniczny aparat głośnomówiący TAG-1M
pulpit dowódcy w kabinie kierowcy PD
urządzenie filtrowentylacyjne FWUA-12 (starsze wersje)
filtropochłaniacz FPT-200M (nowsze wersje)
ogrzewacz spalinowy nadwozia typu 231-01
maszt teleskopowy pneumatyczny MT-80 (12m) (R-140)
maszt składany radiolinii (12m)
maszt składany odbiorczy (12m)
wejście liniowe (prawe) WL-P
wejście liniowe (lewe) WL-L (do R-405)
Tylko w najnowszej wersji R-140M:
panel telefoniczny PTF-31
ferrytowa antena odbiorcza FAO
pulpit ferrytowej anteny odbiorczej FAO-32
pulpit sterowania anteną promieniowania pionowego APP-33
radiostacja UKF R-105M
radiolinia taktyczna R-405 PT-MS-1S
zespół spalinowo-elektryczny AB-4-3/230
przetwornik dalekopisowy kodu Morse'a PDM-1
maszt teleskopowy pneumatyczny MPT-100 (12m)
tablica aparatury specjalnej TSA-11E
wejście liniowe spcjalne WL-S
Oryginalna wersja rosyjska radiostacji posiadała dalekopis taśmowy ST-35.
Wersja R-140Z1 wyposażona była w nowszy pulpit radiostacji oraz:
panel telefoniczny PTF-31,
panel telegraficznej komutacji PTK-32-1,
panel telegrafii tonalnej PTT-32-2,
panel translacji PTR-32-3.
Stwarzało to dodatkowe możliwości komutacyjne i umożliwiało pracę dalekopisem w kanale radiostacji R-107.
Wersja R-140M posiadała zmieniony nadajnik z uwagi na zmiany konstrukcji anteny promieniowania pionowego, wprowadzenie nowych rodzajów emisji radiowych (manipulacje częstotliwości o większych przesuwach) oraz przystosowanie radiostacji do zamontowania w niej urządzeń łączności utajnionej i specjalnej. Wprowadzono też nowe urządzenie PDM-1 (przetwornik dalekopisowy kodu Morse'a) pozwalający nadawać tym kodem z klawiatury dalekopisowej i przystosowany do przetwarzania taśm perforowanych szyfrotelegramów. Inne zmiany w ukompletowaniu wymieniono wcześniej. W tej wersji wyposażano radiostację w odporniejszy zespół spalinowo-elektryczny AB-4-3/230.
Dane taktyczno-techniczne
Ogólne
Zasięgi
anteny prętowe do 100 km
antena promieniowania pionowego do 400 km
anteny symetryczne (dipol, typu "V") do 3500 km
Zasilanie
sieć jednofazowa 220V 50 Hz (PAB-2) – tylko urządzenia odbiorcze
sieć trójfazowa 3 x 380V lub 3 x 220V 50 Hz
zespół spalinowy PAB-4 (4 kW 3 x 380V)
prądnica GAB-8 (8 kW 3 x 380V)
Radiostacja wyposażona była w układ automatycznego wyłączenia sieci AWS. Jego działanie oparte było na porównaniu potencjału nadwozia z dodatkowym kołkiem uziemiającym oddalonym od radiostacji do 25m. W przypadku pojawienia się napięcia przewyższającego 24 V (dawna wartość napięcia bezpiecznego), następowało odłączenie zewnętrznego napięcia zasilającego od aparatury.
Możliwości pracy
praca simpleksowa lub dupleksowa
kluczem telegraficznym z pulpitu radiostacji lub urządzenia wynośnego UW
z mikrofonu z pulpitu radiostacji, z urządzenia wynośnego lub z kabiny kierowcy
dalekopisem z radiostacji lub z innych aparatów telegraficznych
z oddalonego na odległość do 800 m polowego aparatu telefonicznego
poprzez kanały radiolinii R-405 w kanale telefonicznym lub telegraficznym
poprzez telefoniczne urządzenie utajniające z radiostacji lub oddalonego aparatu
z innych telefonicznych lub telegraficznych aparatowni
praca dalekopisem lub kluczem w kanale R-105 (tylko R-140Z1)
praca simpleksowa, telefoniczna, utajniona w jednej wstędze (tylko R-140J)
Rodzaje emisji[edytuj | edytuj kod]
W nawiasach symbole emisji radiowych według starych oznaczeń.
praca telegraficzna z manipulacją amplitudy (A1)
praca telegraficzna z manipulacją częstotliwości jedno lub dwukanałowa z różnymi przesuwami (F1-125, F1-250, F1-500, F6-250)
praca telefoniczna dwuwstęgowa z pełną lub ograniczoną falą nośną (A9A)
praca telefoniczna jednowstęgowa w górnej lub dolnej wstędze bocznej z różnymi poziomami fali nośnej (A3J, A3A, A3H)
praca telefoniczna jednowstęgowa z niezależnymi wstęgami bocznymi (różna informacja) (A3BJ, A3BA)
praca telefoniczna z modulacją częstotliwości (F3)
Nadajnik
Elementy składowe
Tetroda nadawcza Q-1P.
wzmacniacz mocy WM (lampa Q-1P lub GU-43b)
urządzenie symetryzująco-dopasowujące USD
sprzęgacz anteny promieniowania pionowego SAAP
przełącznik wysokiej częstotliwości PWCz
przełącznik anten nadawczych PAN (na zewnątrz nadwozia)
wzbudnik nadajnika
panel rodzajów pracy W-1
panel poziomów W-2
syntezer częstotliwości 1-0M
zasilacz wzbudnika W-4
zasilacz niskich napięć ZWM-50/N
zasilacz wysokiego napięcia ZWM-50/W
W wersji R-140M zmieniona została konstrukcja anteny APP na 2 pręty zasilane synfazowo. Pozwoliło to na rezygnację z SAAP i SOAAP.
Parametry nadajnika
moc nadajnika ≥ 1000 W
zakres częstotliwości 1,5 – 29,9999 MHz
siatka częstotliwości ustalonych co 100 Hz
stabilność częstotliwości 10-8 Hz/Hz
uzyskana poprzez automatyczną syntezę częstotliwości
pamięć elektroniczna i mechaniczna 10 fal nadawczych
podział pasma na 5 (WM) i 7 (USD) podzakresów
czas zmiany przygotowanej fali do 1 min
strojenie wzbudnika elektroniczne, wzmacniacza mocy i dopasowań antenowych ręczne
istniała możliwość strojenia dopasowań do anteny bez promieniowania (tzw. „ciche strojenie”)
sprawność energetyczna około 25% Uwarunkowane to było koniecznością pracy lampy mocy w klasie "A". Wzmacniacz mocy musiał mieć charakterystykę liniową aby nie zniekształcać wytworzonych we wzbudniku emisji telefonicznych.
W związku z dużym współczynnikiem przestrajania (30/1,5 MHz=60) pasmo wzmacniacza mocy -WM, dzieliło się na 5 podzakresów:
zakres 1,5 - 3,0 MHz
zakres 3,0 - 5,0 MHz
zakres 5,0 - 10 MHz
zakres 10 - 16 MHz
zakres 16 - 30 MHz
a blok dopasowania do anten -USD na 4:
zakres 1,5 - 4,0 MHz
zakres 4,0 - 7,5 MHz
zakres 7,5 - 16 MHz
zakres 16 - 30 MHz
Anteny nadawcze[edytuj | edytuj kod]
W nawiasach zakres roboczych częstotliwości i wysokość podwieszenia anteny na maszcie. Poza tymi częstotliwościami ich charakterystyki promieniowania były odmienne od typowych.
Anteny niesymetryczne:
(14-30 MHz) prętowa 4m (praca w ruchu)
(4,0-14 MHz) prętowa 10m
(1,5-2,0 MHz) typu T 2 x 40m (na 12m)
(2,0-4,0 MHz) typu T 2 x 11m (na 10m)
(2,0-12 MHz) promieniowania pionowego APP
Anteny typu "T" powstawały z dipoli przez zwarcie przewodów fidera wewnątrz aparatury. W wersji R-140M nie występuje nadawcza antena prętowa 4 m. Rolę tę spełnia wspomniana wcześniej nowa antena APP - dwa pręty w pozycji "pion".
Anteny symetryczne:
(1,5-4,0 MHz) dipol symetryczny 2 x 40m (na 12 m)
(5,0-15 MHz) dipol symetryczny 2 x 11m (na 10 m)
(10-30 MHz) nadawcza typu "V" 2 x 46m (na 12 m)
Odbiornik[edytuj | edytuj kod]
Elementy składowe[edytuj | edytuj kod]
panel podstawowy 2-1M
syntezer częstotliwości 1-0M
zasilacz odbiornika 3-0M
panel telefoniczny 4-0M
panel telegraficzny 5-0M
panel wyjść liniowych 9-0M
Parametry odbiornika[edytuj | edytuj kod]
zakres częstotliwości 1,5 – 29,999 MHz
siatka częstotliwości co 100 Hz
stabilność częstotliwości
dobowa 2,5 x 10-8 Hz/Hz
miesięczna 1,2 x 10-7 Hz/Hz
uzyskana poprzez automatyczną syntezę częstotliwości
pamięć elektroniczna 10 fal odbiorczych wybieranych dekadowo
czas zmiany przygotowanej fali do 1 min
strojenie odbiornika samoczynne
Anteny odbiorcze[edytuj | edytuj kod]
prętowa 4 m (praca w ruchu)
antena promieniowania pionowego APP
ferrytowa antena odbiorcza FAO (tylko R-140M)
odbiorcza typu "V" 2 x 46 m (na maszcie 12 m)
dipol symetryczny 2 x 13 m (na wysokości 10 m)
każda z anten nadawczych podczas pracy simpleksowej
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
РАДИОСТАНЦЯ Р-140 Техническое описание и инструкция по эксплуатации.
Tabela ustawienia przełączników i strojenia radiostacji R-140Z1. ZE-Warel Warszawa